Án tích là hậu quả pháp lý của việc bị kết án, tồn tại trong suốt thời gian người bị kết án chấp hành bản án và trong một khoảng thời gian nhất định sau khi chấp hành xong bản án. Xóa án tích được hiểu là việc xóa bỏ hậu quả sau cùng của việc bị kết án. Người được xóa án tích coi như chưa bị kết án.
Tuy nhiên, để được xóa án tích thì người bị kết án phải đáp ứng được các điều kiện trong từng trường hợp cụ thể và tương ứng với mỗi trường hợp thì thủ tục xóa án tích sẽ được quy định khác nhau. Cụ thể như sau:
1. Trường hợp nào đương nhiên được xóa án tích?
Đương nhiên được xóa án tích là trường hợp người bị kết án được đương nhiên công nhận như chưa bị kết án mà không cần có quyết định của Tòa án, được áp dụng đối với người bị kết án không phải về các tội xâm phạm an ninh quốc gia và các tội phá hoại hòa bình, chống loài người, tội phạm chiến tranh khi họ đã chấp hành xong hình phạt chính, thời gian thử thách, án treo hoặc hết thời hiệu thi hành bản án đồng thời phải chấp hành xong hình phạt bổ sung và các quyết định khác của bản án và không phạm tội mới trong một khoảng thời gian nhất định tùy thuộc mức hình phạt áp dụng đối với người bị kết án.
Khi có đủ các điều kiện được đương nhiên xóa án tích thì cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp có trách nhiệm cập nhật thông tin về tình hình án tích của người bị kết án.
Trong trường hợp này người bị kết án không phải làm thủ tục xóa án tích. Khi có yêu cầu thì nộp đơn đến cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp có thẩm quyền yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp là họ không có án tích.
Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu của người được đương nhiên xóa án tích và xét thấy có đủ điều kiện để được đương nhiên xóa án tích thì cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp cấp phiếu lý lịch tư pháp là họ không có án tích.
2. Trường hợp việc xóa án tích do Tòa án quyết định
Tòa án quyết định việc xóa án tích đối với những trường hợp:
- Người bị kết án về một trong các tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh. Tòa án quyết định việc xóa án tích đối với người bị kết án căn cứ vào tính chất của tội phạm đã thực hiện, thái độ chấp hành pháp luật, thái độ lao động của người bị kết án và các điều kiện: từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo, người đó đã chấp hành xong hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn theo quy định của pháp luật.
- Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt: Trong trường hợp người bị kết án có những biểu hiện tiến bộ rõ rệt và đã lập công, được cơ quan, tổ chức nơi người đó công tác hoặc chính quyền địa phương nơi người đó cư trú đề nghị nếu người đó đã bảo đảm được ít nhất một phần ba thời hạn không phạm tội mới theo quy định.
3. Thủ tục xóa án tích do Tòa án quyết định được thực hiện như sau:
Bước 1: Người bị kết án gửi đơn có nhận xét của chính quyền xã, phường, thị trấn nơi họ cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi họ làm việc, học tập tới Tòa án đã xét xử sơ thẩm vụ án.
Bước 2: Tòa án chuyển tài liệu về việc xin xóa án tích cho Viện kiểm sát cùng cấp trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được đơn của người bị kết án.
Bước 3: Viện kiểm sát cùng cấp có ý kiến bằng văn bản và chuyển lại tài liệu cho Tòa án trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận tài liệu do Tòa án chuyển đến,
Bước 4: Tòa án ra quyết định về việc xóa án tích
+ Trường hợp xét thấy đủ điều kiện thì trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận tài liệu do Viện kiểm sát chuyển đến, Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm phải ra quyết định xóa án tích;
+ Trường hợp chưa đủ điều kiện thì quyết định bác đơn xin xóa án tích.
Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày ra quyết định xóa án tích hoặc quyết định bác đơn xin xóa án tích, Tòa án đã ra quyết định phải gửi quyết định này cho người bị kết án, Viện kiểm sát cùng cấp, chính quyền xã, phường, thị trấn nơi họ cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi họ làm việc, học tập.
