Để thuận tiện cho khách hàng, khi có yêu cầu nhiều tổ chức hành nghề công chứng đã thực hiện công chứng ngoài trụ sở. Vậy có được thực hiện công chứng ngoài trụ sở không? Hậu quả pháp lý nếu vi phạm quy định về công chứng ngoài trụ sở như thế nào?
Có được công chứng ngoài trụ sở không?
Điều 44 Luật Công chứng năm 2014 quy định về địa điểm công chứng như sau:
– Phải công chứng hợp đồng, giao dịch tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng (Văn phòng công chứng hoặc Phòng công chứng).
– Có thể công chứng ngoài trụ sở của Văn phòng/Phòng công chứng nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
+ Người già yếu, không thể đi lại được.
+ Người đang bị tạm giam, tạp giữ, đang thi hành án phạt tù.
+ Người có lý do chính đáng khác mà không thể đến trụ sở của Phòng/Văn phòng công chứng.
Do đó, theo quy định nêu trên, các bên phải đến tận trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng để thực hiện việc ký hợp đồng công chứng trừ 03 trường hợp nêu trên có thể yêu cầu Công chứng viên công chứng bên ngoài trụ sở của Phòng/Văn phòng công chứng.
Những địa điểm công chứng trong trường hợp này sẽ do các bên thoả thuận với Công chứng viên thực hiện ký công chứng. Trong đó, có thể kể đến ở nhà riêng, trong bệnh viện…
Lưu ý: Khi yêu cầu Công chứng viên công chứng bên ngoài trụ sở, trong Phiếu yêu cầu công chứng, các bên cần phải nêu rõ lý do yêu cầu, địa điểm cũng như thời gian yêu cầu công chứng ngoài trụ sở. Đặc biệt, ngoài các khoản phí công chứng theo quy định, người yêu cầu công chứng còn phải nộp thêm một khoản thù lao công chứng ngoài trụ sở. Tuy nhiên, mức thù lao cụ thể sẽ do các bên thoả thuận nhưng thường sẽ căn cứ vào khoảng cách, điều kiện, phương tiện đi lại…
Hậu quả pháp lý khi vi phạm quy định về công chứng ngoài trụ sở
* Đối với công chứng viên
Nếu Công chứng viên thực hiện việc công chứng bên ngoài trụ sở không đúng quy định (không thuộc một trong ba trường hợp nêu trên) thì theo điểm a khoản 2 Điều 15 Nghị định 82/2020/NĐ-CP, Công chứng viên sẽ bị phạt tiền từ 03 – 07 triệu đồng.
Ngoài ra, theo Điều 38 Luật Công chứng về việc bồi thường, bồi hoàn trong hoạt động công chứng, nếu Công chứng viên công chứng bên ngoài trụ sở trái quy định thì sẽ phải bồi thường thiệt hại.
Nếu gây thiệt hại thì phải hoàn trả lại một khoản tiền đã chi để bồi thường cho người bị thiệt hại. Nếu không thì tổ chức hành nghề công chứng có thể yêu cầu Toà án giải quyết.
* Đối với các bên yêu cầu công chứng
Khi Công chứng viên và các bên thực hiện công chứng ngoài trụ sở trái luật thì hợp đồng công chứng đó sẽ vô hiệu. Theo khoản 2 Điều 131 Bộ luật Dân sự khi hợp đồng vô hiệu các bên sẽ khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Nếu không trả được bằng vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.
Như vậy, có thể thấy, hiện nay, pháp luật vẫn cho phép các bên thực hiện công chứng ở địa điểm khác ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng nếu thuộc một trong các lý do nêu trên. Tuy nhiên, cần phải lưu ý, khi công chứng ngoài trụ sở, bắt buộc phải thực hiện theo đúng quy định: Ký trước mặt Công chứng viên, yêu cầu ghi rõ trong phiếu yêu cầu công chứng…
