Tội tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại

Mang thai hộ là một trong những giải pháp mang tính nhân văn cho một số cặp vợ chồng vô sinh muốn có con. Pháp luật Việt Nam cũng quy định rất cụ thể về việc mang thai hộ và chỉ thừa nhận, cho phép việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Tuy nhiên, để kiếm tiền, bằng mọi thủ đoạn, lợi dụng tình hình này, một bộ phận người đã lợi dụng để tổ chức mang thai hộ với mục đích kinh tế, kiếm tiền thu nhập. Để hạn chế tình trạng này, đảm bảo giao dịch mang thai hộ được diễn ra theo đúng ý nghĩa, Bộ luật Hình sự 2015 cũng đã quy định xử phạt tội tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại.

1. Khách thể của tội phạm

Theo khoản 22, 23 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, mang thai hộ vì mục đích thương mại là việc một người phụ nữ mang thai cho người khác bằng việc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để được hưởng lợi về kinh tế hoặc lợi ích khác. Điều này dẫn đến nhiều biến tướng vi phạm các quy định của pháp luật đồng thời xâm hại đến các quan hệ mà pháp luật bảo vệ.

Nhằm điều chỉnh hiện tượng lạm dụng việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo đi ngược với bản chất nhân văn của việc mang thai hộ, BLHS năm 2015 đã bổ sung quy định về tội “Tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại” (Điều 187). Theo đó, hành vi tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại lại là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm và bị xử lý theo quy định của Điều 187 BLHS.

2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi “Tổ chức mang thai hộ” được thể hiện bằng nhiều hành vi cụ thể, từ việc tạo điều kiện cho các bên có nhu cầu mang thai hộ gặp gỡ, trao đổi, bàn bạc, tạo điều kiện và hỗ trợ về các phương tiện để các bên tiến hành việc mang thai hộ. Mục đích của người thực hiện hành vi này là vì mục đích thương mại, nếu có hành vi tổ chức nhưng không vì mục đích thương mại thì không cấu thành tội phạm này.

3. Chủ thể của tội phạm

Người phạm tội là bất kỳ người nào có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của BLHS. 

Hành vi tổ chức mang thai hộ không có nghĩa là phải có nhiều người cùng tham gia thực hiện hành vi, mà chủ thể thực hiện tội phạm có thể chỉ là một người đứng ra thực hiện tất cả các hành vi phạm tội để tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại. 

4. Hình phạt

Điều 187 BLHS quy định 02 khung hình phạt:

(1) Khung 1: Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Áp dụng đối với người tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại, không có những tình tiết định khung tăng nặng tại khoản 2 Điều 187 BLHS.

(2) Khung 2: Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm, đối với một trong những trường hợp:

  • Đối với 02 người trở lên: tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại đối với 02 người trở lên;
  • Phạm tội 02 lần trở lên;
  • Lợi dụng danh nghĩa của cơ quan, tổ chức: là trường hợp lợi dung danh nghĩa, cơ quan, tổ chức mà mình là thành viên, ví dụ như lợi dụng danh nghĩa bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh…, để đứng ra tổ chức mang thai hộ vì mục đích, thương mại. Người giả mạo là thành viên của bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh… để đứng ra tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại thì không áp dụng tình tiết này.
  • Tái phạm nguy hiểm

Theo Khoản 2 Điều 53 Bộ luật hình sự thì tái phạm nguy hiểm được quy định như sau:

a) Những trường hợp sau đây được coi là tái phạm nguy hiểm:a) Đã bị kết án về tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà lại phạm tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do cố ý;

b) Đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại phạm tội do cố ý.

(3) Hình phạt bổ sung: Ngoài hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.